Przez 1000 lat istnienia diecezji krakowskiej Katedra Wawelska należała do miejsc, które odznaczały się pięknem liturgii oraz dbałością o muzykę liturgiczną. O śpiewaniu w katedrze wawelskiej chorału gregoriańskiego już w II poł. XI wieku świadczą zachowane z tego okresu księgi liturgiczne, takie jak Sakramentarz Tyniecki z ok. 1060 r.
Dla nadania większego splendoru Katedrze Wawelskiej zaczęto już w tym okresie tworzyć śpiewacze kolegia kapłańskie które miały zwielokrotniać liturgiczne wykonanie śpiewów gregoriańskich. Biskup krakowski Nanker ufundował w 1381 roku kolegium kapłańskie Księży Mansjonarzy zobowiązanego do śpiewania chorału. Św. Jadwiga, Król Polski, w 1393 roku ufundowała kolegium śpiewacze Księży Psałterzystów złożone z 16 kapłanów celem wspólnego śpiewania psalmów, które wykonywali stojąc po prawej i lewej stronie ołtarza, jak pisze Jan Długosz.
Do tych właśnie dodać jeszcze trzeba kolegium Księży Wikariuszy, które powstało najprawdopodobniej po przeniesieniu się duchowieństwa benedyktyńskiego do klasztoru tynieckiego ok. roku 1076-1079.
Swój udział w śpiewie chorałowym mieli również uczniowie Szkoły katedralnej powstałej na Wzgórzu wawelskim której początki można datować w przybliżeniu od biskupa Arona.
W roku 1431 król Władysław Jagiełło zatwierdził fundację królowej Zofii nowego śpiewaczego kolegium kapłańskiego złożonego z 8 duchownych, którego zadaniem było codzienne śpiewanie w kaplicy świętokrzyskiej w katedrze wotywnej mszy o Krzyżu św. jak i officium brewiarzowego o Nim oraz innych modlitw w intencji dobrodziejów i fundatorów tego Kolegium. Kolejny król Kazimierz Jagiellończyk w roku 1473 fundację tę potwierdził. Kolegium to zwano potocznie Nosalistami.
Wiadomo, że za czasów króla Kazimierza Jagiellończyka (1447-1492), a być może i wcześniej katedra wawelska posiadała trzy chóry muzyczne: dwa małe w prezbiterium nad stallami (jeden z organami) oraz trzeci duży chór muzyczny usytuowany między pierwszym a drugim filarem po lewej stronie katedry.
Nie tylko kładziono wówczas nacisk na muzykę instrumentalną wśród której organy były głównym instrumentem kultowym a członkami kapeli byli instrumentaliści zespołu królewskiego, ale główny nacisk położono na muzykę wokalną. Katedra posiadała bowiem bogate tradycje w tym względzie, stając się głównym ośrodkiem kultury chorałowej w kraju.
Z woli króla Zygmunta I Starego w roku 1540 powstaje Kapela Rorantystów. Początkowo Kolegium Rorantystów składało się z 9 osób: prepozyta (dyrygenta), 7 śpiewaków oraz 1 kleryka.
Do zadań Rorantystów należało przede wszystkim: by zespół każdego dnia „śpiewał Bogu Najwyższemu po wszystkie czasy” codziennie (z wyjątkiem adwentu) mszę o Zwiastowaniu Najświętszej Maryi Panny z sekwencją Rorate caeli, skąd Rorantyści wzięli swoją nazwę oraz śpiewanie podczas sumy w ważniejsze święta liturgiczne takie jak: Wielkanoc, Boże Narodzenie, Zielone Świątki oraz 6 świąt Matki Bożej.
Mimo, iż akt fundacyjny datowany jest na rok 1540, Rorantyści swoją działalność pierwszym występem inaugurowali 3 lata później dokładnie w niedziele 19 sierpnia 1543 roku. Z początkiem wspomnianego roku 1543 polecił król Zygmunt Stary arcybiskupowi Piotrowi Gamratowi na stanowisko przełożonego rorantystów Mikołaja z Poznania. Repertuar jaki śpiewali rorantyści stanowi historię polskiego stylu polifonicznego a cappella. W 1872 roku działalność Rorantystów została zawieszona.
Do najwybitniejszych XVI-wiecznych muzyków katedralnych należał organista i kompozytor Mikołaj z Chrzanowa (1530-55). Kapituła katedralna rozpoczęła starania (po przeniesieniu stolicy) o założenie własnej kapeli wokalno-instrumentalnej szukając dla niej mecenasów dla jej uposażenia.
Ostatecznie po kilkuletnich staraniach 25 stycznia 1619 roku aktem fundacyjnym Bp. Marcina Szyszkowskiego został powołany do istnienia ok. 30 osobowy zespół wokalno-instrumentalny, który miał obowiązek występowania we wszystkie niedziele i święta w roku kościelnym na Mszy św. i nieszporach oraz śpiewać co tydzień na Mszy św. odprawianej za swoich fundatorów.
Na czele zespołu stał dyrygent, na stanowisko którego powoływano najwybitniejszych muzyków polskich. Tak też na czele kapeli stanął Bartłomiej Pękiel, a przez 36 lat ks. Grzegorz Gerwazy Gorczycki (+1734). Ten ostatni szlachetny kapłan zwany perłą kapłaństwa, wielki opiekun krakowskich ubogich. Był on wielce utalentowanym i płodnym kompozytorem. Zachowane do dziś w Archiwum Kapitulnym na Wawelu nuty świadczą o wielkim repertuarze muzycznym kapeli katedralnej, działającej pod batutą tych wielkich muzyków kościelnych. Kapela wawelska istniała do III rozbioru Polski, choć i w XIX wieku podejmowano próby jej odrodzenia.
Oprócz wspomnianych już uprzednio różnych zespołach muzycznych istniejących w Katedrze wawelskiej w omawianym okresie roku 1629 zostało ufundowane przez bpa Marcina Szyszkowskiego kolejne śpiewacze Kolegium kapłańskie zwane „Angelistami”. Składało się ono z 6-ciu duchownych śpiewaków którzy mieli za zadanie wykonywać przed Konfesją św. Stanisława BM jednogłosowy chorał gregoriański a także utwory wielogłosowe ku czci św. Stanisława, św. Aniołów a także za zmarłych fundatorów.
Niezwykle ważną działalność związaną z polskim piśmiennictwem muzycznym, a zarazem dotyczącą kształcenia młodzieży w muzyce w ogóle, podjął pod koniec XVIII wieku prepozyt Katedry Wawelskiej ks. Kanonik Wacław Sierakowski (+1806). Wydał On trzy tomowe dzieło z tego zakresu pt. „Sztuka muzyki dla młodzieży krajowej”. Później zaś jedynie opracowanie organisty katedry wawelskiej Wincentego Gorączkiewicza odznaczało się poprawną harmonią, a było to dzieło „Śpiewy chóralne” wydane w Krakowie w 1847 roku.
Po restauracji diecezji krakowskiej odnowa muzyki kościelnej w dobie cecylianizmu w Krakowie, rozpoczęła się także od krakowskiej katedry. W 1887 roku przeszczepione zostało przez ks. Józef Surzyńskiego z Poznania Towarzystwo św. Wojciecha, które miało swojego wielkiego protektora w osobie kardynała Albina Dunajewskiego (+1894).
Na początku XX wieku towarzystwo to rozwijało się dzięki intensywnej pracy organisty i dyrygenta chóru katedralnego Walentego Deca (+1933). W czasach między wojennych w środowisku krakowskich muzyków znany był ks. Władysław Wargowski (1900-1981), który od 1926 roku był wikariuszem katedralnym. To on właśnie stał na czele komitetu organizacyjnego II Ogólnopolskiego Kongresu Muzyki Religijnej w Krakowie, który odbył się w dniach 22-23 listopada 1931 roku.